Kumukahi

He aha ia mea he hoʻokupu?

He makana ka ho‘okupu i hā‘awi manawale‘a ‘ia i mea e hō‘ike ai i ka mahalo, ka hō‘ihi, a me ke aloha. Penei kekahi mau ho‘okupu:

• He mea‘ai i wahī ‘ia i pū‘olo.
• He mele i oli a hīmeni ‘ia paha, nona ka mana‘o e kūpono ana no ka pō‘aiapili o ka ho‘okupu.
• He huahana maiau loa.
• He lei i haku ‘ia me ke aloha nui.
• He nui hou aku nā ‘ano ho‘okupu.

He ho‘oulu ka hana o ka ho‘okupu. Ke ho‘okupu, ho‘oulu ‘ia ka pilina ma waena o ke kanaka ho‘okupu me ka mea nona ka ho‘okupu. He makana aku, makana mai ke ‘ano o ka ‘ōnaehana ho‘okupu. Ma ka hā‘awi like ‘ana e kaulike ai ka pilina i waena o nā ‘ao‘ao ‘elua, a piha mau i ke aloha.

He aha nā pōʻaiapili e hoʻokupu ai?

Ke pae ka lawai‘a i uka i ka ‘ae kai, ho‘okupu paha ‘o ia i ka i‘a mua i ke akua āna e pule ai no ka loa‘a mai o ka i‘a. Mālama ‘ia paha ia ‘ano ho‘okupu ma kahi heiau i ho‘ola‘a ‘ia no ia kumu nō. Ke kipa i ka ‘ohana a hoaaloha paha, hā‘awi ‘ia ka ho‘okupu i nā mea ho‘okipa. Ke ‘ohi ‘ōpala ka hālau hula e hana lei ai, ho‘okupu aku nō i ke akua o ka nahele. Ke lapa‘au ‘ia kekahi e ke kahuna lā‘au lapa‘au, ho‘okupu ‘ia aku ka pū‘olo mea‘ai paha i ia kahuna. ‘O nā ‘ano pō‘aiapili like ‘ole e mahalo aku ai iā ha‘i, ‘o ia ka manawa e ho‘okupu ai.

I loko o kekahi wā lō‘ihi paha e ho‘okupu aku, ho‘okupu mai. E la‘a ho‘i me kēia, ke ‘ākoakoa ‘elua hui, na ka hui mua e ho‘okupu aku i ka ‘ākoakoa mua ‘ana. Na ka hui ‘elua e ho‘okupu mai i ka lua o ka ‘ākoakoa ‘ana. Pēlā e hō‘ike ai nā hui ‘elua i ka mahalo o kekahi i kekahi. 

Pehea e waiwai like ai nā ʻohana a me nā hoa ma ka hoʻokupu ʻana?

Kaulana kēia ‘ōlelo no‘eau, “Ko ko a uka, ko ko a kai.” Ua pili ia ‘ōlelo i ke kipa ‘ana o ka po‘e kekahi i kekahi, me ka lawe pū i kahi ho‘okupu. Lawe ka po‘e o uka i ke kalo a me ka poi paha i ka ‘ohana o kai. Lawe ka po‘e o kai i ka i‘a a me ka limu i ka ‘ohana o uka. Pēlā e lako mau ai ka po‘e o uka me ka po‘e o kai i ka ‘ai me ka i‘a.

I kēia wā, e like ho‘i me ka wā ma mua, nui ka po‘e e ka‘ana wale mai ana: ‘o ke kaha ki‘i ‘oe, ‘o ka mahi ‘ai ‘oe, ‘o ka lawai‘a ‘oe, a pēlā wale aku nō. Hā‘awi ‘ia nā hua o ka hana—he ki‘i, he ‘ai, a he i‘a paha. He hua ho‘i o ke akamai, ka mākaukau, ka makakū, a me ka hana nui. Ka‘ana nā ‘ohana a me nā hoa kekahi i kekahi. He ‘ano ho‘okupu kūhelu ‘ole ia. Pēlā e ho‘omāhelehele ‘ia ai nā kumuwaiwai o ke kaiapili e lako ai ka po‘e. ‘A‘ohe ho‘i ‘uha‘uha.

Ua pili paha ka hoʻokupu i ka ʻauhau?

I kēia wā, inā ‘a‘ole lawa ke kālā e loa‘a mai ai ka ‘ai me ka lapa‘au kino ‘ana paha, na ke aupuni e kōkua. Na ke aupuni ho‘i e mālama i nā lawelawe palekana, e like ho‘i me ka māka‘i a me ke kanaka kinai ahi. Uku kākou i ka ‘auhau i mea e uku ai i ia ‘ano lawelawe.

I ka wā kahiko, ho‘okupu nā maka‘āinana i nā ali‘i. No ke ali‘i ke kuleana ‘o ka ho‘omāhelehele ‘ana i ia mau ho‘okupu. Ho‘okupu ‘ia kekahi hapa i nā akua. Mālama ‘ia ho‘i kekahi hapa no nā ali‘i, ‘oiai ‘a‘ole lawa ko lākou manawa e mahi ‘ai ai.

Hā‘awi ‘ia kekahi mau mea i nā lima kōkua o nā ali‘i. E la‘a ho‘i me kēia, hā‘awi ‘ia i ka haku loko i‘a nā moena a me nā pono hale paha i ho‘okupu ‘ia i ke ali‘i.

Ho‘omāhelehele ‘ia kekahi hapa i nā maka‘āinana. Kaulana paha kekahi ahupua‘a i ka ulana moena. No laila, hā‘awi ‘ia ia mau moena i kekahi ahupua‘a i kaulana i ka hilo i ke aho. Hā‘awi ‘ia ke aho i ia ahupua‘a moena, me ka pa‘akai pū nō ho‘i paha o kekahi ahupua‘a laha o ka pa‘akai.

Pēlā nō e ho‘omāhelehele ‘ia ai nā kumuwaiwai ma waena o ke kaiapili holo‘oko‘a. No laila, ua ‘ano like nō ka ho‘okupu me ka ‘auhau. 

Pehea e hoʻoikaika ʻia ai ka pilina ma ka hoʻokupu ʻana?

‘O ke ka‘ana like ‘ana kekahi hana e pa‘a ai ka pilina aloha, a pēlā e mālama ai kekahi i kekahi. Ke ho‘oikaika ‘ia ka pilina o ka po‘e, ho‘oikaika pū ‘ia ke kaiapili holo‘oko‘a—‘o nā kānaka, nā ‘ohana, a me nā kaiaulu. He nani nō ke ka‘ana ‘ana, a he nani nō ho‘i ka ho‘okupu! No laila, e ho‘okupu aku nō, a he ho‘oulu ‘ia mai nō koe. 

Nā ʻōlelo noʻeau i pili i ka hoʻokupu

‘A‘ohe pilo uku. (‘Ōlelo No‘eau #205)
Mahalo ‘ia nā makana a pau, ‘o ka nui, ‘o ka li‘ili‘i ho‘i.

‘A‘ohe u‘i hele wale o Kohala. (‘Ōlelo No‘eau #211)
Ho‘opuka ‘ia e paipai ai i ka po‘e e pa‘a i ka makana ke hele i kekahi wahi, a i ‘ole e mākaukau no ke kōkua aku. Aia ka maka mua o ia ‘ōlelo i Honomaka‘u ma Kohala. I ka huaka‘i ‘ana o nā ‘ōpio o ia ‘āina, ua hele loa i Kapua ma mua o ka ho‘omaha ‘ana. Ma laila i haku iho ai i nā lei kāhiko no ka lawe pū me lākou. Eia hou kekahi mana‘o, ‘a‘ohe kanaka no Kohala i mākaukau ‘ole i ka wā pōulia.

Ho‘i pū‘olo nō o kahi ali‘i. (‘Ōlelo No‘eau #1045)
Ke kipa i ka hale o ke ali‘i lokomaika‘i, hā‘awi ‘ia ka makana e ia ali‘i.

Ua ola nō i ka pane a ke aloha. (‘Ōlelo No‘eau #2837)
Inā ‘a‘ohe makana e hā‘awi aku ai, ‘o ka ‘ōlelo ‘olu‘olu ka makana.

He wahī pa‘akai. (‘Ōlelo No‘eau #972)
He mea maika‘i; he wahi ho‘okupu āu i ho‘oulu ai a i hana ai paha.